Manuel Curros Enríquez
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Por fin, o levantamento de setembro de 1868 derrubou a Monarquía de Isabel II e un vento de fronda e liberdade recorreu toda España. Os que loitaran por ver chegar ese día puideron gozar da victoria e do deber cumprido. Entre eles estaba Curros Enríquez. Cómo fracasa unha Revolución Sempre se dixo que a loita unifica e a victoria divide. Consumada a caída da monarquía isabelina, gracias ó apoio popular, Prim descubre de inmediato cáles eran os seus obxectivos: recuperalo pacto entre o capital e a aristocracia; situar unha nova monarquía como pedra angular do sistema e responsabilizalos unionistas e progresistas da xerencia do novo réxime. Como non era posible devolvela masa ós seus talleres e fogares sen nada, deulle dereitos e liberdades. Por iso a Constitución de 1869 foi a máis progresista do século XIX. Os republicanos loitaban cun só obxectivo: instaurala República, icona máxima ó que lle atribuían tódalas capacidades taumatúrxicas para cambiar radicalmente España. Unha vez que as Cortes proclaman na Constitución de 1869 que España será unha monarquía constitucional, o republicanismo experimenta unha escisión: un sector liderado por Sagasta, no que están, entre outros, Nicolás María Rivero e Manuel Becerra Bermúdez, acepta os feitos consumados e pasan a servir ó novo réxime que foi xeneroso con eles. Tódolos citados foron ministros. O outro sector do republicanismo, o máis numeroso, permanece fiel á ideoloxía republicana pero rachando a unidade operativa e dividíndose en distintas faccións: os de Pi y Margall, os de Castelar, os de García Ruíz, os de Salmerón, etc. Pero había outro sector republicano máis radical: os que viron na caída da Monarquía o inicio da Revolución, do cambio radical e posiblemente traumático de España. Os que formaban no Combate, xornal de Madrid fundado no ano 1870 e dirixido por Paúl y Angulo, non só eran radicais, eran tamén internacionalistas. Quizais non tivesen unha conciencia moi clara do que o internacionalismo implicaba, pero instintivamente sabían que no internacionalismo vían conciliadas dúas ideas que desde sempre os preocuparan: a República e a Revolución Social. Está suficientemente demostrado que o anarquismo penetra nas asociacións republicanofederais, convivindo pacificamente ata que xa no ano 1870 empezan a distanciarse do republicanismo7 para non colaborar cos partidos burgueses. A ruptura definitiva, sen embargo, acaece en 1871 cando o 10XI1871, 192 deputados contra 38 declararon que a AIT (Asociación Internacional do Traballo) debía ser declarada fóra da lei. Os ambiguos discursos de Castelar, Pi, Salmerón e outros líderes republicanos (aínda que na votación final se opuxesen a declarar fóra da lei a AIT) acabou de convencelos anarquistas que nada en común había xa entre eles8. Pero algúns grupos republicanos, coma o liderado por Fernando Garrido, e desde logo
153
Nº 362