BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Manuel Curros Enríquez
19. Gomis Rodríguez, A., La insurrección de Ferrol de 1872, Deputación Provincial, A Coruña 2000. 20. El Gallego, Buenos Aires, 18791880 (1ª etapa), 1883 (2ª etapa), 18881889 (3ª etapa). Fundado e dirixido por César Cisneros Luces. 21. La Voz de Galicia, Montevideo, 1880 (1ª etapa), 1885 (2ª etapa). Fundado por Benigno Fernández Carvajal e dirixido por Benigno Salgado Vázquez. 22. El Eco de Galicia, fundado e dirixido por Waldo Álvarez Insua, (18781897). 23. Curros Enríquez, ?El libro de Amblard?, Obras Completas, IV, Madrid 1911. 24. Como se sabe, no ano 1874 Curros enviou ó xornal El Imparcial a súa oda A la Guerra Civil, non agardando que se publicase, ata o punto de que non deixou a súa dirección. Gasset y Artime publicouna na célebre páxina Los Lunes del Imparcial e tivo que poñer un anuncio no seu xornal para dar co paradoiro de Curros. Gasset, impresionado pola oda, sei que lle dixo: ?El que escribe odas como la que Vd. ha escrito, tiene conquistada ya su reputación de poeta: en esta redacción tiene Vd. un puesto desde hoy?. Iso explica a súa colaboración en El Imparcial, Obras Completas, op. cit. T.II, Madrid 1909, pp.175180 co texto da Oda e p.246247 co relato anterior. 25. Obras Completas, T.III, Madrid 1910, pp.798. 26. Curros Enríquez, Paniagua y Compañía. Agencia de Sangre, La Coruña 1877. Folletín do xornal El Telegrama (A Coruña). 27. Paniagua y Compañía, Obras Completas, T.IV, Madrid 1911, p.165166. 28. Obras Completas, T.IV, p.252. Honestamente Curros recoñece a débeda contraída con Modesto Fernández; ?Con decir que nuestros primeros versos gallegos, entre ellos La Virgen de Cristal, no se hubieran escrito jamás si no creyésemos rendirle sincero tributo de reconocimiento... decimos lo bastante para dar a comprender cuánta veneración, cuánta gratitud y cuánto respeto nos inspira (este) hombre ilustre?. 29. Carballo Calero, R., Historia da Literatura Galega Contemporánea, op. cit., p.348. 30. G. Beramendi, X., Manuel Murguía, Galicia (Introd. e not.) Edicións Xerais de Galicia, Vigo 1982; Maiz, R., O rexionalismo galego, Edicións do Castro, Sada 1984. 31. Afredo Brañas, Obras Completas, T.IV, op. cit., p.259. 32. Francisco Añón, Obras Completas, T.IV, op. cit., p.213. 33. Bernardo Barreiro, Obras Completas, T.IV, op. cit., p.227. 34. Alfredo Vicenti, Obras Completas, T.IV, op. cit., p.p.243 e 246, aínda que recoñece que a idea de
Vicenti ten da descentralización non coincide coa rexionalista. 35. Modesto Fernández y González, Obras Completas, T.IV, p.250. 36. Filomena Dato Muruais, Obras Completas, T.IV, p.280281. 37. José Rodríguez Carracido, Obras Completas, T. IV, p.265. 38. Andrés Muruais, Obras Completas, T.II, p.210. 39. Cisneros Luces, C. El Gallego, n. 24 (1879). 40. Álvarez Insua, W. Introducción á obra de Murguía El Regionalismo Gallego, A Habana 1899. 41. Manifiesto publicado por Benigno Salgado en Montevideo o 5VI1878, pub. por Zubillaga, C. Hacer la América, Montevideo 1993, p. 115. 42. Cisneros Luces, C. ?La querella de Galicia y sus hijos?, ?El Gallego?, 25V1879. 43. Cisneros Luces, C. El Gallego 17VI1888. 44. Álvarez Insua, W, ?El Eco de Galicia? (1886), n. 227. Teñamos en conta que Álvarez Insua escribe en Cuba, territorio ou colonia española cunha autoridade militar moi sensible a todo tipo de publicidade que dunha ou doutra maneira favoreza un proceso autonomista para Cuba, que o goberno de Madrid rexeita. 45. Álvarez Insua, W. ?El Eco de Galicia? 7II1892. 46. A Habana , 1889. 47. Ibidem. 48. Ferreiro, C.E. Curros Enríquez, op. cit. p. 9798. Fala de distanciamento na vida afectiva do matrimonio, como unha das razóns. 49. Gardou sempre Curros un bo recordo de Becerra, malia que ?claudicó con los adversarios de la democracia?, referíndose á súa separación do republicanismo para pasar ás filas de Sagasta. Sen embargo, recoñece que, despois de ser 5 ou 6 veces ministro ?habita en una modesta vivienda de alquiler y hace en Madrid la vida humilde de un estudiante?, Obras completas, IV, p. 239240. 50. Ferreiro, C.E. Curros Enríquez, op. cit. p. 99. 51. Ferreiro, C.E. Curros Enríquez, op. cit. p. 103. 52. Obras Completas, v. p. 222223. 53. El libro de Amblard, Obras Completas, IV, pp. 315323. 54. Como xa expuxemos nun artigo, ?Galicia ante o 98?, Congreso de Galicia nos tempos do 98, Xunta de Galicia, Santiago 1998, pp. 528, a intelectualidade galega, agás Murguía, contaxiouse do patrioteirismo españolista. Case sentimos naúsea cando lemos artigos de Galo Salinas, Lugrís Freire, ou poesías de Pondal nas que un non sabe que deplorar máis, se a incoherencia ideolóxica e política dos chamados autonomistas e rexionalistas, ou a covardía en pregarse ós dictados do goberno que precisaba unha cortina propagandística para ocultalo seu fracaso.
Nº 362
168