BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Manuel Curros Enríquez
que fuxe de Galicia no ano 1874. Republicano, anticlerical e instintivamente galeguista colaborou na redacción dos primeiros estatutos do Centro Galego de Bos Aires. Colabora tamén Ricardo Conde Salgado, que sendo estudiante de Medicina decide emigrar ó remate da Primeira República. O xornalista Vázquez Castro chega a esta cidade no ano 1872 e foi un dos grandes impulsores do Centro e o seu Presidente. Pouco máis adiante, en 1880, chega D. Xoaquín Castro Arias. Nas orixes do movemento asociativo galego do Uruguai e na constitución do Centro Galego de Montevideo están Benigno e Tomás Salgado Vázquez que estudiaban Farmacia en Santiago e deciden marchar no ano 1874. Benigno foi a alma ardente creadora do asociacionismo galego. Fundou un xornal, La Voz de Galicia21 que foi sempre unha tribuna republicana e galeguista que levaba como subtítulo ?Todo por Galicia y para Galicia?. Con el colaborou activamente nesta empresa patriótica Antonio Varela Stolle, republicano e francmasón, que chega a Montevideo no ano 1874 e será o Presidente do Centro Galego de Montevideo no ano 1879. Neste mesmo ano 1874 chega a Montevideo Benigno Teixeiro Martínez, de Ortigueira, rexa personalidade intelectual. Finalmente, tamén tralo movemento asociativo de La Habana están Waldo Álvarez Insua que chega a La Habana no ano 1877 e funda El Eco de Galicia22 o gran xornal dos galegos nesta cidade, colaborando así mesmo en forma activa na constitución do Centro Galego. Álvarez Insua está apoiado por Buenaventura Pueyo, que fundara en Ferrol El Pensamiento de Galicia. No ano 1880 chega a esta cidade e se incorpora ás actividades intelectuais e asociativas Ramón Armada Teixeiro, logo virán Manuel Lugrís Freire e o xurisconsulto ferrolán D. Xosé Novo García. O perfil de todos estes mozos coincidía co de Curros Enríquez: republicanos, intelectuais que empregaban o periodismo como arma de combate (?el periodismo es una sierra, y de ella/un diente he sido yo? escribiu Curros), que viviron a utopía dun proceso que pensaban que concluiría na Revolución e que quedaron frustrados pola Restauración. Todos eles eran ?paxaros/a quen tallaron o bico/cando empezaba o seu canto? que tamén escribiría Curros, engadindo que agora ?arrastro as áas sangrando?. Seguramente Curros se sentiu moitas veces tentado por comezar unha nova vida na América nestes anos. Ben sabía que ?caelum non animun mutat qui trans mare fugit?23 e por iso, baixo outro ceo, noutra terra, o seu espírito crearía novas expectativas, loitaría polos mesmos ideais que en España, ideais que alí (fóra de Cuba e Porto Rico que reproducían as loitas políticas da metrópole) xa estaban consolidados, especialmente o ideal republicano. Se Curros pospuxo a Viaxe ata 1894, xa noutras circunstancias, posiblemente foi
Nº 362
158