BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Traballos de investigación e estudo
durante os séculos XVIII e XIX non escaparon nin ás normas nin aos usos establecidos que rexeron para o castelán naquela época, e o autor d'Ó Apóstol Santiago non constituíu neste aspecto unha excepción. O respecto das normas e usos do castelán dáse no prego non só coas voces, antropónimos e topónimos en que o emprego de resultaba etimolóxico, senón tamén con aquelas en que non o era. Así, escribiuse deshonestos (4.1), herexia (3.2), Herodes (1.2, 2.2), Hesperia (1.1), historia (4.2), historias (4.1) e homes (4.1), pero tamén Hacharon (2.2) e Hirmao (2.2, na lenda do ?letreyro?). É lóxico que ese respecto se dese tamén nos castelanismos alhaxas (4.1), hasta (2.1, 3.1) e hubo (4.2). A vacilación entre hoxe (1.1, 2.1, 2.2) e oxe (2.1) non era rara no galego daquel tempo, e seguramente pesou sobre ela a vella alternancia entre oy e hoy en castelán. En 1737 a RAE (17261739: s.v.) aínda daba como forma canónica a variante gráfica oy, pero apuntaba isto: ?Viene del Latino Hodie, por cuya razon parece se debia escribir con h, pero el uso comun lo escribe sin ella?. No seu diccionario de 1780 a institución madrileña xa colocaba hoy, pero o Corpus Diacrónico del Español (CORDE) aínda ofrece non poucas ocorrencias de oy en fontes do XIX. Aínda que antietimolóxico, gozaba entón de non pouca fortuna o emprego de en hermita (2.1) e hermitaño (2.1), HERMITAÑO (4.2), dous evidentes castelanismos do galego moderno. A RAE xa canonizara o uso de ermita e ermitaño no seu primeiro dicionario, mais vírase na necesidade de facer a seguinte observación baixo a entrada ermitaño, saída do prelo no ano 1732: ?Algunos escriben esta voz con h, diciendo Hermitaño; pero se debe escribir sin ella, según su origen del Latino Eremita? (Real Academia Española 17261739: s.v.). O CORDE aínda amosa varias ocorrencias de hermita e hermitaño en textos decimonónicos. Uso etimolóxico, mais probablemente inspirado pola fonte ou fontes utilizadas para elaborar o texto, haino no caso de Hispanha (1.1, 1.2, 3.2, 4.2). Como mostra o CORDE, Hespaña e hespañol son raros no castelán escrito do século XVIII e non se rexistran xa no do XIX. 5.1.9. Uso dos dígrafos , e | nas voces de orixe grega No seu intento de poñer orde na ortografía castelá da época, a Real Academia Española propuxo en 1726 que estes tres dígrafos, xunto coas letras e , se usasen coas palabras de orixe grega ás que lles cumprise levalos. As razóns en que esta proposta se fundamentaba eran de índole etimoloxizante:
igualmente se han conservado para la expressión y notoriedad de las voces Griegas admitidas en nuestra Léngua algunas letras suyas, quales son la Y, K, Ch, Ph, Th, y esto no porque se necessite de ellas para su pronunciación, sino para que se distingan y conozcan, à imitación de lo que acostumbraron los Latinos, de quienes las hemos tomado, y de lo que hacen otras Naciónes que tambien las mantienen, aunque para pronunciarlas no las necessitan (Real Academia Española 17261739: I, LXIX).
Nº 367 258
|
