Arquivo

Alfonso Molina e o Hospital da Coruña

Alfonso Molina Brandao foi alcalde da cidade da Coruña dende o ano 1947 ata a súa morte, o 25 de novembro de 1958 (nunha viaxe a Río de Xaneiro). É un exemplo peculiar duns tempos convulsos na historia do noso país, á volta da posguerra e lenta recuperación dela. Un home considerado polos seus coetáneos exemplo de “bon vivant”. Impuntual, festeiro e, ata certo punto, irreverente, pero ao mesmo tempo moi querido polos seus concidadáns. A día de hoxe aínda é unha figura de culto para moitos dos habitantes da Coruña, que teñen unha lembranza del, coma se do rei Arturo se tratase.

No arquivo da Real Academia Galega, consérvase un pequeno fondo persoal con documentación variada tanto de carácter biográfico como da súa figura pública, e tamén fotografías variadas dos dous ámbitos. Esta documentación contén imaxes da actividade variada do alcalde. Nunha época en que a maior parte das vilas galegas se estaban a recuperar dos estragos da guerra, Alfonso Molina dotou A Coruña dun pulo extraordinario, festas e acontecementos deportivos e sociais (o estadio de Riazor e o Deportivo, recepción do rei Abdulah de Xordania), xardíns con plantas exóticas (as palmeiras tan típicas da vila), inauguración de estradas (a avenida que leva o seu nome) e edificios etc.; en definitiva, moita da iconografía que dará forma á Coruña contemporánea. Non obstante, o que agora máis nos interesa é a inauguración e construción de complexos sanitarios.

1/10

No ano 1950, habería na cidade arredor de 7 sanatorios de carácter público (en bastante mal estado e funcionamento, tal era o caso do Hospital Municipal en Zalaeta) e só o hospital militar (actual Abente y Lago) funcionaba correctamente.

Nestas datas é cando a corporación municipal, con Alfonso Molina á fronte, decide adquirir o complexo sanitario da fundación Labaca, que estaba na zona exterior da cidade. Empezará a funcionar a finais da década dos anos vinte, sendo incluso empregado como hospital de campaña durante a guerra civil. Así pois, foi adquirido por un prezo de 7.000.000 de pesetas, unha cantidade exorbitante para a época, e dende ese mesmo momento albergará a asistencia de beneficencia, o que era de vital importancia ao non existir a Seguridade Social. Esta actividade benéfica desenvolvíase no hospital municipal situado en Zalaeta, que pecharía as súas portas debido ás súas pésimas condicións. A placa da súa fundadora Teresa Herrera sería levada para a fachada do novo complexo, sendo esta a orixe do nome Hospital Teresa Herrera, actualmente Materno Infantil e Centro Oncolóxico.

Todo isto aconteceu baixo o denominado período de autarquía (anos 1939-1959) do réxime franquista, que foi cando se comezou a desenvolver un tímido bosquexo dun sistema sanitario.

España, aínda que foi allea á creación da OMS, uniuse a esta no ano 1951. Debido ás circunstancias do país: ditadura e consecuencias da guerra civil (considerado un país subdesenvolvido polos informes emitidos), foi un dos escasos países europeos que recibiron axuda en material técnico e sanitario por parte da ONU despois do comezo dos anos 50. A OMS, que xestionaba esas axudas relacionadas coa sanidade, ofreceunas no ano 1953.

Isto cara a fóra; a nivel interior, arredor do ano 1948 iniciouse a creación dun Plan Nacional de Instituciones Sanitarias (sobre todo para combater a tuberculose e outras enfermidades derivadas das penurias e a precariedade do país despois da guerra), sendo un dos primeiros sanatorios o fundado na cidade da Coruña o 19 de Agosto de 1948.

Nestas imaxes observamos o acto de beizón e colocación dos cimentos da Residencia Sanatorial do Seguro de Enfermidade na Coruña en que o Alcalde Alfonso Molina e mais o bispo de Compostela Arturo Souto Vizoso supervisan a colocación da primeira pedra e poñen un diploma asinado polo alcalde xunto a ela, acompañados da prensa e a banda municipal.

Esta residencia constrúese nos terreos das Xubias paralelos á estrada da Pasaxe, futura avenida Alfonso Molina, case en fronte do devandito Hospital Labaca.

O 28 de xullo de 1951, na súa primeira xuntanza, celebrada no Hospital Teresa Herrera, solicitan persoal e material, tal como se recolle nos libros de actas do complexo hospitalario, conservadas dende o ano 2018 no Arquivo do Reino de Galicia.

Co paso do tempo pasaría a chamarse Hospital Juan Canalejo para logo, seguindo a Lei da Memoria Histórica, ser denominado Hospital da Coruña.

É así como, polos azares do tempo, Alfonso Molina queda vinculado para sempre a unha parte esencial da nosa vida cotiá. Estes dous hospitais, xunto co Abente y Lago, forman parte, a día de hoxe, do Complexo Hospitalario Universitario A Coruña, CHUAC, formando unha unidade básica para o garante da saúde da poboación da Coruña e toda a súa área sanitaria.